Bucana Bridge: Ang Sementadong Bantayog ng Pagka-bata-bataan sa Pulitikang Pilipino

Patunay na sa pulitikang Pilipino, kahit kongkreto may apelyido ng pamilya

Ni Louis ‘Barok‘ C. Biraogo — Disyembre 8, 2025

1. Ang Paglalahad ng Kalokohan

Isang tulay. Konkreto, bakal, 1.3 kilometro, P3.1 bilyon — at libre pa raw. Dapat simpleng kwento ito ng pag-unlad: matapos ang dekada ng trapik sa Davao, may bagong daan na sa wakas papuntang Bucana. Pero hindi, mga kababayan. Sa Pilipinas, kahit isang tulay ay kailangang gawing teleserye.

Habang nakaupo sa The Hague si Vice President Sara Duterte — kasama ang tatay niyang detenido ng ICC — biglang naglabas ng pahayag:

“Si Tatay ang naghanap ng pera. Walang binayad ang Pilipinas. Salamat sa China.”
GMA News Online, 6 Dec. 2025

Samantala, dalawang araw bago iyon, si Pangulong Bongbong Marcos, naka-hard hat at ngiti-ngiti, nag-inspection sa tulay at idineklarang isa ito sa kanyang “legacy projects” sa Davao. Legacy daw. Parang kinuha lang niya sa aparador ng nakaraang administrasyon, nilagyan ng ribbon, at tinawag na sarili niya.

Ito na ang pinakabagong episode ng pinakamatagal na soap opera sa bansa: “Sino Talaga ang May-ari ng Tulay?”

***“MALAYANG TULAY (Mga Tuntunin: Ang Iyong Soberanya, Ang Iyong Dignidad, Ang Iyong Dagat Kanlurang Pilipinas)”***

2. Pagbubunyag ng mga Pahayag (Nang May Katumpakan sa Pag-opera)

Una, ang Duterte version. Tama si Sara sa isang bagay: ang pera ay galing talaga sa China grant na na-finalize noong Disyembre 9, 2020 — paubos na ang termino ng kanyang ama. May Exchange of Letters, may China Road and Bridge Corporation (CRBC) na kontratista, may “no cost to the Philippines” na linya. Totoo iyan.

Pero “naghanap siya ng paraan”? Ano ‘yung paraan? Magpa-cute sa Beijing? Magbigay ng standing ovation kay Xi Jinping? Ang “paraang” iyan ay tinatawag nating foreign-policy pivot — yung tipong biglang naging bestie ang Pilipinas sa China habang sinisigawan ang Amerika. At ang “walang gastos” na linya? Cute. Pero ang bayad ay hindi pera — ang bayad ay soberenya, impluwensya, at ang karapatan nating magmalaki sa West Philippine Sea nang hindi natatakot na mawalan ng tulay.

Ngayon, ang Marcos counter-claim. Oo, sila ang nagpatapos. Sila ang nagbigay ng Notice to Proceed noong 2023. Sila ang nag-ayos ng right-of-way. Sila ang magbubukas sa Dec. 15. Execution matters, sabi nga nila. Totoo rin iyan.

Pero “legacy project”? Pwe! Ang legacy ba ngayon ay ang hindi mo sinadyang sirain ang proyekto ng kalaban mo? Ang legacy ba ay ang pagpunta sa site, paghawak ng ribbon cutter, at pag-post ng larawan na parang ikaw ang nagbuhat ng bawat haligi? Kung ganoon, puwede na rin akong mag-claim ng legacy sa LRT-1 extension — kasi sumakay ako noon, eh.

3. Ang Pagkabulok sa Ilalim ng Kongkreto

Hindi ito tungkol sa tulay. Ito ay tungkol sa atin — sa sakit natin.

Ito ay tungkol sa dalawang pamilyang politikal na nag-aagawan ng credit habang ang taumbayan ay natrapik pa rin sa Matina Aplaya. Parang dalawang batang nag-aaway kung kaninong puno ang mangga — ang isa nagsabing “Ako ang nagtanim!”, ang isa naman “Ako ang nagdilig!” Samantala, ang puno ay galing sa binhi na itinapon lang ng kapitbahay.

Ito ay tungkol sa clientelism sa pinakamalinis nitong anyo: ang isang tulay sa Davao ay hindi na para sa mga Dabawenyo — trophy na ito ng pamilya Duterte. Kapag may eleksyon, dadalin nila ang mga tao sa tulay na ito at sasabihing “Kami ang nagbigay niyan sa inyo.” At maniniwala ang mga tao. Kasi ganoon tayo katanga.

Ito ay tungkol sa katotohanan na sa Pilipinas, walang proyektong institusyon — puro personalidad. Kapag nagbago ang pangulo, puwedeng itapon ang proyekto ng nakaraan. Kung hindi mo ito magagamit sa photo-op, bakit mo pa itutuloy? Kaya nga ang Build Build Build ay naging Build Build More… tapos Stop Stop Stop… tapos Build ulit kapag naisipang puwede pang magpa-cute.

At ito ang pinakamasaklap: isang tulay na galing sa China, ginawa ng Chinese contractor, gamit ang Chinese grant — habang ang ating pangulo ay nagpapalipad ng drone sa Scarborough Shoal at nagpapanggap na matapang sa West Philippine Sea. Ano ito, cognitive dissonance na may ribbon cutting?

4. Kahilingan at Rekomendasyon

Tama na ang drama.

Hinihiling ko — hindi, SINISINGIL ko — na ilabas ang buong grant agreement. Ang unredacted Exchange of Letters noong 2020. Ang kontrata sa CRBC. Ang lahat ng procurement documents. Ilabas niyo ngayon din. Hindi excerpt, hindi press release — buong dokumento. Para malaman natin kung may “strings” ba talaga o talagang libre itong tulay na ito.

At sa ating mga politikong mahilig mag-ribbon cutting: lumaki na kayo. Ang Pilipinas ay hindi family corporation. Ang mga tulay, kalsada, at paliparan ay pag-aari ng Republika — hindi ng pamilya Marcos, hindi ng pamilya Duterte, hindi ng pamilya Aquino o Estrada o Arroyo.

Gusto ko ng batas — isang bipartisan covenant na ang malalaking infrastructure projects ay branded bilang “Republic of the Philippines Projects.” Walang pangalan ng pangulo sa tarpaulin. Walang “Courtesy of” na mukha ng politiko. Ang credit ay mapupunta sa opisina — sa DPWH, sa gobyerno ng lungsod, sa Republika — hindi sa indibidwal na magreretire rin naman at magpapakitang gago sa history books.

At sa inyo, mga kababayan — sa susunod na may mag-claim ng tulay, tanungin niyo:

“Sino ang nagbayad ng buwis para maganap ‘ito?”
“Sino ang matagal nang na natrapik bago pa man sila nagpakita?”
“At bakit kailangan pang magpa-cute sa China para lang magkaroon ng tulay?”

Sapagkat hangga’t tayo ay tahimik, hangga’t tayo ay pumapalakpak sa bawat ribbon cutting, mananatili tayong mga tanga sa trapik — kahit na may bagong tulay na.

Karapat-dapat ang Davao sa tulay.
Karapat-dapat ang Pilipinas sa mas mahusay kaysa sa circus na ito.

Naghihintay sa kweba ng isang tulay na pagmamay-ari ng Republika, hindi ng kung sinong pamilya ang nag-aakalang pagmamay-ari nila ang bansa ngayong dekada,

—Barok